Menu

Lang stilzitten – en de complexe gevolgen daarvan

Lang stilzitten – en de complexe gevolgen daarvan. De mens is een complex organisme, dat in westerse culturen al vroeg gedresseerd wordt: we moeten “netjes” en lang stilzitten. Veel opvoeders vinden het belangrijk dat hun kinderen dit leren; ze staan geen gewaagde bewegingsavonturen toe. Terwijl bijvoorbeeld onrustig, woelig zit-gedrag fysiologisch gezien juist het allerbeste is. In het algemeen geldt: hoe minder kinderen, jongvolwassenen en volwassenen zitten maar daarentegen veel bewegen hoe beter het is voor hun gezondheid.

Blijf in beweging

Het natuurlijke gedrag van kinderen: Voortdurend in beweging

Blijf in beweging

Wanneer u lange tijd stil moet zitten, zorg er dan voor dat u niet verstijft op uw stoel. Kies een stoel die de natuurlijke behoefte aan beweging  van uw lichaam mogelijk maakt en creëer een situatie waarin u regelmatig kunt opstaan en rondlopen. U kunt dan gehoor geven aan spontane en intuïtieve bewegingsbehoeften – en die scoren het hoogst op bewegingskwaliteit! Deze behoeften komen voort uit een in de loop van miljoenen jaren ontwikkelde “lichamelijke intelligentie” waarmee het lichaam zelfregulerend, dus autonoom, reageert op storende factoren zoals een zich ontwikkelend ongemak. In deze tijd van ruimtelijk begrensde werk- en verblijfsruimten moet goed nagedacht worden over de omgeving die een complex functionerend systeem als de mens nodig heeft. Er zijn ruimteconcepten nodig die mensen ongemerkt tot bewegen verleiden en zo recht doen aan hun genetisch bepaalde behoefte om regelmatig van houding te wisselen en spontaan te bewegen. Als we in deze bewegingen beperkt worden, beschadigen we méér dan alleen onze rug. We kúnnen ons niet alleen bewegen, we móeten bewegen.

Het vestibulair systeem

Het succesmodel homo sapiens is niet gebouwd om weinig te bewegen en urenlang te zitten met het bekken star op een zitvlak, terwijl hij intensief visuele sensorische informatie verwerkt en de informatie van ons evenwichtsorgaan om de positie van ons lichaam en lichaamsdelen waar te nemen negeert. De zogenaamde vestibulaire en proprioceptieve zintuigen worden naast de traditionele 5 zintuigen vaak over het hoofd gezien, maar zij maken wel een essentieel deel van ons dagelijks leven uit. Het vestibulaire systeem (evenwichtszin) verzamelt informatie over beweging en balans. Het vertelt ons lichaam of we rechtop staan of ondersteboven, bewegen of stilstaan, schuin of recht staan. Ook de richting en snelheid van onze beweging wordt vastgesteld en of voorwerpen bewegen of stilstaan ten opzichte van ons.

Bewegingsarme zitten

Vooral de laatste tijd zien we in de gedrukte media, net als bij campagnes tegen roken, vaak waarschuwingen als “stilzitten is dodelijk”. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat zogenaamd “sedentair gedrag” een ernstig gezondheidsrisico vormt, dat mogelijk los staat van aanvullende gematigde lichamelijke activiteit. “Sedentair gedrag betreft activiteiten waarbij het energieverbruik niet substantieel hoger is dan in rust. Dit zijn activiteiten zoals slapen, zitten, liggen of televisie kijken.” (Pate et al 2009).
Dit vele bewegingsarme zitten is slecht voor de mens. Het verzwakt zijn lichaam. Lang en star zitten belast ook de psyche. Spaanse wetenschappers hebben ontdekt dat mensen die meer dan 42 uur per week zittend doorbrengen, 31% meer kans lopen op psychische gezondheidsproblemen. Ons systeem, dat gebouwd is voor fysieke uitdagingen, lijdt gewoon aan onder-belasting en inactiviteit.

Chronische stress

Chronische stress betekent dat het complexe menselijke systeem hard moet werken. Het verbruikt kracht, die dan niet meer beschikbaar is voor het oplossen van problemen.
Op het werk zijn er natuurlijk vele verschillende stressfactoren, van werkdruk tot sociale conflicten. Preventieprogramma’s tegen stress op het werk zijn daarom vaak gericht op de persoon. De betrokkenen wordt geleerd hoe ze met druk moeten omgaan, zodat ze die gemakkelijker kunnen verwerken en zo gezondheidsproblemen worden voorkomen. Maar we moeten ook de ergonomie van de werkomgeving, dat wil zeggen preventie door een juiste omgeving, meenemen in de discussie over stress. Als de werkomgeving star is en het daarin onmogelijk is om naar behoefte met geschikte gedragsmaatregelen – dus met spontane bewegingspatronen – te reageren, dan lopen mensen veel risico (Healy et al. 2008a-c, Owen et al, 2010).
Denkt u het stilzitten te compenseren door veel beweging na werktijd of in het weekeinde? Dan heeft een Zweeds onderzoeksteam van Elin Ekblom-Bak (2010) slecht nieuws voor u: volgens hun onderzoek kan iemand die lang op kantoor zit het gebrek aan beweging dat daardoor ontstaat zelfs niet goedmaken door in zijn vrije tijd te sporten. Ook de onderzoeksresultaten van Healy et al. (2008b), geven aan dat langdurig zitten een negatieve invloed heeft op het cardiovasculaire en het metabolische systeem, zelfs als een volwassene ter compensatie aan sport doet.

Integreer beweging in het dagelijks werk

Maar als u het lang stilzitten regelmatig onderbreekt en uw gedrag aanvult met lichamelijke activiteiten zoals lopen of staan, dan doet u écht iets goeds voor uw gezondheid (Chastin et al. 2012, Healy et al. 2008a). Is het dan niet veel logischer om het bewegen weer te integreren in het dagelijks werk, in plaats van te proberen het gebrek eraan na werktijd te compenseren?
Conclusie: steeds meer aanbevelingen en dogma’s, vaak met een commerciële achtergrond, geven aan wat we nodig zouden hebben. Maar we moeten ook nadenken over onze ontwikkelingsgeschiedenis. Als we oplossingen willen vinden, moeten we naar het verleden kijken. Onderduiken in de geschiedenis van de mensheid. Want in de loop van de evolutie is een klok opgewonden, en die tikt nog steeds. De menselijke genen zijn ontwikkeld in de steentijd en daardoor doet langdurig zitten een mens geen goed. Het potentieel dat we in de loop van miljoenen jaren ontwikkeld hebben, moet zich ook in tijden van veranderde levensomstandigheden naar behoefte en spontaan kunnen ontvouwen. Het idee dat het aanpassen van de werkomgeving aan de gedragsbehoeften van de mens goed is voor zijn gezondheid, is gebaseerd op het antropologische uitgangspunt dat de mens een uiterst gespecialiseerde levensvorm is met een wisselwerking van lichamelijke, geestelijke en emotionele functies die voortkomen uit uiterst complexe biologische functies en biochemische processen. Lineaire, niet complexe gedragspatronen zoals urenlang zitten leiden tot allerlei lichamelijke en psychische problemen.
Ons welzijn en onze alertheid, concentratie en waardecreatie zijn sterk afhankelijk van de aanwezigheid van positieve omgevingsfactoren. De moderne mens brengt tegenwoordig van kinds af aan steeds meer tijd van zijn leven door in gesloten ruimten zoals scholen en kantoorgebouwen. Juist daarom moeten we deze ruimten als plekken voor antropogenese zien en inrichten, met voldoende ontplooiingsmogelijkheden voor het complexe, levende systeem “mens”.

Comments are closed.